وارد شوید
آرتیستون یا آرتیستونه، یکی از برجسته‌ترین زنان دوره هخامنشی، نه‌تنها به دلیل جایگاهش به‌عنوان دختر کوروش بزرگ و همسر داریوش بزرگ، بلکه به خاطر نقش فرهنگی و اجتماعی‌اش در امپراتوری پارسیان، شخصیتی برجسته در تاریخ ایران باستان است. نام او که در پارسی باستان به معنای «ستون ارته» (راستی و درستی) است، بازتاب‌دهنده ارزش‌های والای فرهنگی و اخلاقی آن دوران است. در این مقاله، زندگی، جایگاه و تأثیرات آرتیستون بر اساس منابع تاریخی و الواح تخت‌جمشید بررسی می‌شود.
نام آرتیستون (به یونانی: Artystōnē، به ایلامی: Ir-da-iš-du-na یا Ir-taš-du-na) از واژه پارسی باستان Rtastūnā به معنای «ستون ارته» یا «راستی و درستی» گرفته شده است. این نام نشان‌دهنده ارتباط عمیق فرهنگ هخامنشی با ارزش‌های اخلاقی و معنوی مانند راستی است.
نام آرتیستون در الواح گلی تخت‌جمشید و نوشته‌های هرودوت، تاریخ‌نگار یونانی، به‌عنوان یکی از شخصیت‌های کلیدی هخامنشی ذکر شده است. این نام در متون ایلامی‌زبان و یونانی به اشکال مختلف ثبت شده و نشان‌دهنده اهمیت او در دربار هخامنشی است.
آرتیستون، سومین دختر کوروش بزرگ و شهبانو کاساندان، خواهر کمبوجیه، بردیا، آتوسا و روشنک بود. او بین سال‌های ۵۳۵ تا ۵۳۸ پیش از میلاد متولد شد و به‌عنوان یکی از اعضای خاندان شاهی هخامنشی، جایگاه ویژه‌ای داشت.
آرتیستون با داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی، ازدواج کرد و به‌عنوان یکی از همسران محبوب او شناخته شد. این ازدواج نه‌تنها پیوندی سیاسی میان خاندان کوروش و داریوش بود، بلکه نشان‌دهنده جایگاه والای آرتیستون در دربار بود. او مادر سه فرزند داریوش، یعنی ارته‌زوستر، آرشام (فرمانده نیروهای عرب و اتیوپیایی) و گوبریاس (فرمانده نیروهای کاپادوکیایی و سوری) بود.
آرتیستون دو بار در الواح تخت‌جمشید با لقب du-uk-ši-iš (شاه‌دخت) خطاب شده است. او مالک چندین کاخ در نقاط مختلف امپراتوری پارسیان بود و ضیافت‌های باشکوهی برگزار می‌کرد که گاه با حضور پسرش، آرشام، همراه بود. این ضیافت‌ها نشان‌دهنده نقش او در تقویت ارتباطات اجتماعی و سیاسی دربار بود.
الواح تخت‌جمشید نشان می‌دهند که آرتیستون صاحب املاک فراوان، کارگران و جیره‌هایی برای برگزاری ضیافت‌های بزرگ بود. این دارایی‌ها نشان‌دهنده قدرت اقتصادی و نفوذ او در امپراتوری هخامنشی است.
بر اساس لوحی که کمرون منتشر کرده است، داریوش بزرگ در آوریل ۵۰۶ پیش از میلاد فرمانی صادر کرد که بر اساس آن صد کشتی به آرتیستون اعطا شد. این اقدام نشان‌دهنده جایگاه ویژه او به‌عنوان همسر محبوب (سوگلی) داریوش بود.
هرودوت گزارش داده است که داریوش دستور ساخت تندیسی زرین از آرتیستون را صادر کرد، نشانه‌ای از عشق و احترام عمیق او به این شاه‌دخت هخامنشی. این تندیس نمادی از جایگاه برجسته آرتیستون در دربار و قلب داریوش بود.
آرتیستون همراه با آتوسا، بامه و اپاکیش، یکی از چهار زنی است که نامشان در الواح گلی هخامنشی ثبت شده است. این زنان نه‌تنها به دلیل خویشاوندی با خاندان شاهی، بلکه به دلیل نقش فعالشان در امور سیاسی، اقتصادی و فرهنگی امپراتوری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بودند.
آرتیستون، شاه‌دخت هخامنشی و همسر داریوش بزرگ، نمادی از راستی، درستی و نفوذ زنان در تاریخ ایران باستان است. او با برگزاری ضیافت‌های باشکوه، مدیریت املاک گسترده و نقش کلیدی در دربار، تأثیر عمیقی بر فرهنگ و سیاست هخامنشی گذاشت. نام و میراث آرتیستون، که در الواح تخت‌جمشید و نوشته‌های هرودوت جاودانه شده، همچنان الهام‌بخش است و یادآور نقش زنان قدرتمند در شکل‌گیری تاریخ ایران است.
هرودوت، تاریخ
الواح گلی تخت‌جمشید
کمرون، لوح فرمان داریوش بزرگ (آوریل ۵۰۶ پ.م)
ویکی‌پدیا فارسی، مقاله آرتیستون
